Het is waar, Stan. Ze roepen mannen op en verplichten hen om voor hen te werken. Een paar weken geleden hing er een affiche uit, met een oproep voor alle onderstandstrekkers van Sint-Gillis, Vrasene, De Klinge, Meerdonk, Verrebroek en Kieldrecht om zich op 25 oktober om 11 u aan het station van Sint-Gillis-Waas aan te melden, klaar voor een “reis”. Ze zouden weggevoerd worden om voor de Duitsers aan de spoorwegen in het Etappengebied te gaan werken. Op die affiche stond dat een vrije arbeider 40 pfennig per uur zou gaan verdienen, een geschoolde ambachtsman 60 pfennig per uur. Per dag wordt er van hun loon wel 1,50 Mark afgetrokken voor hun eten: 250 gram vlees, 750 gram brood en groenten per dag. Voor een dak boven hun hoofd en een gevulde strozak wordt kosteloos gezorgd. Om de zoveel tijd mogen ze op zondag naar huis komen; ook die reis wordt betaald. Toch gul van de moffen, niet? Wie weigert te vertrekken, krijgt volgende straffen: 3 jaar gevangenis en tot 10.000 Mark boete.

Je kunt je de verbijstering voorstellen. En ook wat de gevolgen zijn. Ik moest meteen aan Fabrice denken; ik heb hem niet meer gezien. Het kan goed zijn dat hij bij de groep werkweigeraars zat die de volgende dag (de 26e) al opgepakt werd en onder gewapende escorte naar Sint-Gillis-Waas werd overgebracht. Ik zie hem nog niet zomaar vertrekken! Of misschien is hij net als veel anderen naar Holland gevlucht, via Doel en Ouden Doel.

Waar dit gaat eindigen, Stan? Ik weet het niet. Soms vrees ik dat dit alleen nog maar een begin is en dat ze binnenkort ook hier jongens en mannen komen opeisen.

En wat ze van plan zijn hier een eindje verderop, daar waar vroeger de Belgische linies lagen, weet ik ook al niet. Maar ook daar is iets op til, Stan. En veel goeds zal het wel niet zijn.