Komende zaterdag, 29 september, zal het honderd jaar geleden zijn dat Jozef Van Hul, een beloftevolle kunstenaar uit Melsele, sneuvelde aan het front tijdens het grote bevrijdingsoffensief van het Belgische, Britse en Franse leger (zomer/najaar 1918). Hij werd 24 jaar.

Jozef Van Hul werd geboren op 13 februari 1894 in Melsele. Hij was het eerste kind van Carolus Ludovicus Van Hul, eierkoopman, en Joanna de Coninck. Het jonge gezin woonde in de Grote Baan in Melsele; in oktober 1895 verhuisde de familie naar een nieuw gebouwd huis op de hoek van de huidige Farnèselaan en de Grote Baan.

School liep Jefke – zoals Jozef werd genoemd omdat hij nogal klein van gestalte was – bij de Broeders in Sint-Niklaas. Zijn vrije tijd bracht hij graag door bij Piet Staut, de kunstschilder en fotograaf uit Beveren, die ook schilder- en tekenlessen gaf. Hij maakte er niet alleen vrienden voor het leven – Louise Van Goey, de dochter van zijn overbuurman brouwer Louis Van Goey, en Theo Bogaerts uit Sint-Niklaas – maar vatte er ook het idee op om, net als zijn mentor en leraar, kunstschilder te worden.

In 1909 schreef Jozef zich in aan de Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Samen met zijn vriend Theo Bogaerts spoorde hij dagelijks naar de Scheldestad. Hij was toen 15 jaar. Dat Jozef talent had, werd al snel duidelijk. Vanaf zijn eerste jaar behaalde hij meerdere eerste prijzen, en ook bij zijn afstuderen in 1914 kreeg hij een eerste prijs voor zijn stillevens.

Of hij aanwezig was bij de prijsuitreiking op 12 juli 1914 valt te betwijfelen. Op 16 mei was Jozef opgeroepen voor zijn legerdienst; hij moest zich melden in Sint-Niklaas voor een medisch onderzoek. Hij werd geschikt bevonden en op 3 juli 1914 werd hij ingedeeld bij het 13e Linieregiment.

Op 4 augustus 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. Eind augustus werden Jozef en zijn regiment naar het frontgebied gestuurd. Op 14 oktober hergroepeerde het leger zich in de Westhoek.

Aan het front bleef Jozef tekenen en schilderen in zijn vrije momenten. Aan teken- en schildergerief geraakte hij via Louise Van Goey, die ondertussen getrouwd was met Eduard Hernould en tijdens de oorlog in Engeland verbleef (Ealing, Londen). Zij stuurde hem regelmatig spullen op. Zo kon hij deelnemen aan de tentoonstelling Kunst op den IJzer, die op 1 september openging in Nieuwpoort. Jozef viel er op met zijn “hoekige, karaktervolle koppen” in houtskool en zijn aquarellen vol kleur. Een uitloper van deze tentoonstelling was de kunstenaarskring Kunst aan den IJzer, die werd opgericht in oktober 1916 door o.a. Maria Elisabeth Belpaire en Louisa Duyckers. Jozef trad toe tot deze vereniging. In 1917 volgden twee nieuwe tentoonstellingen, eerst in De Panne, later dat jaar in Le Havre.

In het voorjaar van 1918 werd Jozef ziek. Hij werd opgenomen in het ziekenhuis met een zware bronchitis, eerst in Calais, later in Angerville. Van eind april tot eind mei verbleef hij met ziekteverlof in Epernay-sur-Marne om te herstellen van zijn ziekte. Daardoor kon hij niet persoonlijk aanwezig zijn op een nieuwe tentoonstelling, die van 27 april tot eind mei liep in De Panne, en waar hij een viertal schetsen in olieverf voor had ingestuurd. Met de verkoop van die werken wilde hij nieuw teken- en schildermateriaal aanschaffen; blijkbaar verliep de toevoer uit Engeland moeilijker of was die helemaal stilgevallen.

In de zomer van 1918 was Jozef terug aan het front. Het Belgische, Britse en Franse leger begonnen toen aan een tweede groot, gezamenlijk offensief om de Duitse linies te doorbreken. Op 28 september 1918 vertrok Jozef met een zending naar een vooruitgeschoven post. Hij zou er nooit van terugkeren. Er wordt aangenomen dat hij sneuvelde aan het Blankaartsmeer in Diksmuide op 29 september 1918, nu zaterdag dus honderd jaar geleden.

Op woensdag 12 maart 1919 werd in Melsele een lijkdienst voor Jozef gehouden. In 2000 besliste de Plaatselijke Cultuurraad van Melsele om een straat naar hem te vernoemen. De Jozef Van Hulstraat is een zijstraat van de Kalishoekstraat. Onlangs nog stond hij op de longlist om verkozen te worden tot Beverse erfgoedheld. Zo zal zijn naam blijven voortleven in ons geheugen.

(gebaseerd op het artikel Jozef Van Hul (1894-1918), kunstschilder, gestorven voor het vaderland van Freddy Buys, eerder verschenen in het Land van Beveren, jaargang 46, 2003)